Testowanie założeń – Jak szybko znajdować zwycięskie pomysły #EN56

TL;DR:

• Zamiast pytać „czy pomysł jest dobry?”, porównuj 2-3 rozwiązania pytając „które wygląda najbardziej obiecująco?”
• Rozbij pomysły na szczegółowe założenia z 5 kategorii: pożądaność, opłacalność, wykonalność, użyteczność, etyczność
• Wykorzystaj 4 szybkie metody testowania: mikro-prototypy, ankiety jednopytaniowe, analizę danych, prototypy inżynieryjne
• Projektuj testy trwające maksymalnie 1-2 dni, by móc testować wiele założeń równolegle
• Definiuj kryteria sukcesu przed testem, inaczej wyniki mogą być niejednoznaczne
• Dobry test założenia musi być: szybki, wiarygodny i przekonujący dla interesariuszy
• Przy właściwym podejściu zespół może w ciągu tygodnia porównać konkurencyjne rozwiązania

Problem podejmowania decyzji produktowych

Większość zespołów po usłyszeniu o nowej potrzebie klienta od razu przeskakuje do pierwszego rozwiązania, co prowadzi do decyzji typu „czy/nie” – czy nasz pomysł jest dobry? Takie podejście aktywuje pułapki poznawcze, które prowadzą do błędnych decyzji.

Z mojego doświadczenia wynika, że najczęściej spotykamy się z tym problemem, gdy reagujemy na potrzeby zgłaszane przez dział sprzedaży, obsługi klienta czy zarządzania kontami. Zamiast proaktywnie odkrywać potrzeby, działamy reaktywnie, co utrudnia przemyślane porównywanie rozwiązań.

Ciągłe odkrywanie i drzewo możliwości

Testowanie założeń jest częścią większego frameworku ciągłego odkrywania (continuous discovery), definiowanego jako:

„Cotygodniowy kontakt z klientami przez zespół budujący produkt, podczas którego prowadzone są małe aktywności badawcze ukierunkowane na osiągnięcie pożądanego rezultatu produktowego.”

Kluczowym narzędziem jest tu drzewo możliwości i rozwiązań (Opportunity Solution Tree), które pomaga zespołom:

• Identyfikować możliwości (niezaspokojone potrzeby klientów) poprzez wywiady
• Porównywać rozwiązania za pomocą testowania założeń
• Przejść od koncentracji na efektach (outputs) do rezultatów (outcomes)

Pułapki poznawcze, których należy unikać:

1. Eskalacja zaangażowania – im więcej inwestujemy w pomysł, tym bardziej się z nim identyfikujemy i tym trudniej nam go porzucić, nawet gdy widzimy problemy.
2. Błąd potwierdzenia – nasz mózg nieświadomie filtruje negatywne informacje o pomyśle, zanim zdążymy je przetworzyć. Nie chodzi o to, że świadomie ignorujemy negatywne opinie – po prostu ich nie dostrzegamy!

Nawet wykonując właściwe czynności odkrywcze (prototypowanie, zbieranie opinii, testy A/B), możemy przeoczyć dowody wskazujące na wady pomysłów.

Porównywanie i kontrastowanie rozwiązań

„Dobry” nie jest cechą absolutną – podobnie jak „szybkość” Usaina Bolta. Jest on szybki wobec innych ludzi, ale wolny wobec geparda. Zawsze porównuj kilka dobrych pomysłów, za którymi ktoś w zespole mógłby się opowiedzieć.

Błąd do uniknięcia: Często zespoły porównują swój ulubiony pomysł z kilkoma przeciętnymi alternatywami. To jak porównywanie Bolta z amatorami – oczywiście, że wygra. Upewnij się, że każde rozwiązanie w twojej puli jest wysokiej jakości.

Pięć kategorii założeń produktowych:

1. Pożądaność – Czy klienci chcą rozwiązania i są gotowi zrobić co trzeba, by uzyskać wartość? Ten drugi aspekt jest kluczowy – mogę chcieć rezultatu, ale nie być gotowym na wymagane działania.
2. Opłacalność – Czy to korzystne dla biznesu? Czy nagroda jest warta wysiłku? Dla zespołów zorientowanych na rezultaty to proste pytanie: czy rozwiązanie wpłynie na nasz kluczowy wskaźnik?
3. Wykonalność – Czy potrafimy to zbudować? Czy mamy potrzebne umiejętności i technologię? Szczególnie istotne przy nowych technologiach jak duże modele językowe.
4. Użyteczność – Czy ludzie mogą to znaleźć i zrozumieć jak działa? Czy są w stanie wykonać niezbędne kroki?
5. Etyczność – Czy istnieje ryzyko szkody? Obejmuje:
   • Dane: jak zbieramy, przechowujemy, komu sprzedajemy
   • Inkluzywność: kogo obsługujemy, a kogo nieświadomie wykluczamy
   • Zrównoważony rozwój: jakie zasoby wykorzystujemy

Najczęstszy błąd: tworzenie zbyt ogólnych założeń, np. „Czy klienci chcą nasze rozwiązanie?”. Rozbijaj je na bardziej szczegółowe elementy, które łatwiej przetestować.

Cztery metody szybkiego testowania:

1. Mikro-prototypy symulujące konkretny moment

• Zamiast prototypować całe rozwiązanie, stwórz prototyp tylko dla momentu, w którym występuje założenie
• Przykład: Makieta strony głównej streamingu do testowania „Czy subskrybenci chcą oglądać sport?”
• Często nie musi to być prototyp produkcyjnej jakości, jeśli nie testujemy założeń użyteczności

2. Ankiety jednopytaniowe

• Szybkie ankiety wbudowane w produkt, zadające jedno konkretne pytanie
• Przykład: „Czy oglądałeś wydarzenie sportowe w ostatnim tygodniu?” zamiast ogólnego „Czy oglądasz sport?”
• Pamiętaj o kontekście (np. ankieta o oglądaniu sportu w Kanadzie podczas finałów Pucharu Stanleya da inne wyniki niż w lipcu)
• Dostępne narzędzia: Intercom, Pendo, Hotjar, Sprig i wiele innych

3. Analiza istniejących danych

• Sprawdź czy klienci już wykazują zachowania zgodne z założeniem
• Źródła danych: analityka, rozmowy sprzedażowe, zgłoszenia wsparcia
• Przykład: Czy użytkownicy już wyszukują treści sportowe?
• Można zazwyczaj wykonać w godzinę lub dwie, nawet jeśli potrzebne jest zapytanie do bazy danych

4. Prototypy inżynieryjne

• 2-3 dni na zbadanie konkretnego aspektu technicznego
• Idealny do testowania założeń wykonalności, gdy nie można jeszcze oszacować pracy
• Przykład: Sprawdzenie przez 24h czy feed API stacji TV dostarcza odpowiednich metadanych
• Nie buduj wersji produkcyjnej – pomiń obsługę błędów, limity przepustowości, awarie – stwórz tylko minimum potrzebne do weryfikacji założenia

Praktyczne wdrożenie testowania założeń:

• Planuj testy na 1-2 dni – korzystaj z platform testów niemoderowanych jak UserTesting.com
• Testuj 2-3 założenia z każdego pomysłu – w sumie około 6 testów równolegle
• Definiuj kryteria sukcesu z góry – kluczowy, często pomijany element
• Skupiaj się na najbardziej ryzykownych założeniach
• Przygotuj się na przeskok koncepcyjny – przejście od testowania pomysłów do testowania założeń wymaga innego myślenia

Jak zacząć od zbioru pomysłów?

Jeśli masz już docelową możliwość i wiele pomysłów, użyj szybkiego głosowania kropkowego, by wybrać trzy najlepsze do testowania założeń. Kluczowe jest ustalenie kryteriów głosowania – wybieramy pomysły, które najlepiej adresują naszą docelową możliwość, nie te najbardziej błyszczące czy technologicznie ekscytujące.

Wartość dobrych testów założeń:

Dobre testy muszą być:

1. Szybkie – by umożliwić równoległe testowanie i porównywanie
2. Wiarygodne – by dawać pewność co do otrzymywanych informacji
3. Przekonujące – najważniejszy aspekt; wszyscy pracujemy w środowiskach, gdzie interesariusze wpływają na decyzje; dane z testów założeń dają nam argumenty w tych dyskusjach

Przykład praktyczny: Streaming sportowy

Firma streamingowa odkryła potrzebę oglądania sportu na żywo. Rozważono trzy rozwiązania:

1. Integracja lokalnych kanałów TV pokazujących sport
2. Licencjonowanie gier bezpośrednio od lig sportowych
3. Partnerstwo z istniejącą usługą streamingu sportowego (np. FuboTV w USA)

Przykładowe założenia do testowania:

• Czy subskrybenci wiedzą, na jakim kanale jest mecz?
• Jaki procent użytkowników ogląda sport regularnie?
• Czy metadane z feedu TV są odpowiedniej jakości?

Typowe wyzwania i jak je pokonać

„Nie mamy infrastruktury do ankiet”

Sprawdź narzędzia używane już przez dział obsługi klienta – często mają funkcje ankiet jednopytaniowych. Współpracuj z działem badawczym, budując zaufanie i pokazując, że potrafisz przeprowadzać wiarygodne testy.

„Jak przejść od testowania pomysłów do testowania założeń?”

To znaczący przeskok koncepcyjny. Kluczem jest granularność – upewnij się, że twoje założenia są wystarczająco szczegółowe, a testy ściśle powiązane z tymi założeniami, nie z całym pomysłem.

Podsumowanie

Testowanie założeń to skuteczna metoda szybkiego porównywania rozwiązań. W idealnej sytuacji zespół może w ciągu tygodnia:

1. Zidentyfikować docelową możliwość
2. Opracować kilka rozwiązań
3. Określić najbardziej ryzykowne założenia
4. Przeprowadzić 6+ testów założeń
5. Do końca tygodnia mieć porównawcze dane do decyzji

Nawet jeśli po pierwszej rundzie testów wszystkie pomysły wyglądają słabo, to cenny wynik – możesz wrócić do tablicy i opracować nowe rozwiązania, zamiast inwestować w budowę czegoś, co nie zadziała.

Ten artykuł opracowano na podstawie webinaru „Assumption Testing: Quickly Find Your Winning Ideas” prowadzonego przez Teresę Torres w kwietniu 2025 roku.