TL;DR:
- Jobs to be Done (JTBD) to podejście zorientowane na człowieka, pomagające zrozumieć rzeczywiste potrzeby użytkowników
- JTBD skupia się na zadaniu jako jednostce analizy, a nie na osobie jak w przypadku tradycyjnych metod
- Metoda ta upraszcza proces decyzyjny i redukuje złożoność w projektowaniu
- Sprawdza się zarówno przy strategicznych innowacjach, jak i codziennych decyzjach projektowych
- JTBD i persony mogą współistnieć – kluczowe jest odwrócenie kolejności (najpierw zadanie, potem persona)
- Zrozumienie potrzeb klienta powinno zawsze poprzedzać projektowanie interfejsu
- JTBD pomaga zidentyfikować możliwości pominięte przez konkurencję
Wprowadzenie
W nowym odcinku podcastu „Good Morning Wax” gościem był Jim Kalbach, autor książek „Mapping Experiences” i „Jobs to be Done Playbook”. Jako część mojej nowej serii, w której dzielę się najważniejszymi informacjami z wartościowych podcastów, przedstawiam kluczowe wnioski z tej inspirującej rozmowy.
Jim pracuje obecnie jako Chief Evangelist w firmie Mural (cyfrowej tablicy online). Posiada ponad 20-letnie doświadczenie w dziedzinie designu i innowacji. Podczas podcastu przedstawił swoje spojrzenie na Jobs to be Done (JTBD) i mapowanie doświadczeń użytkownika.
Ekspert w roli Chief Evangelisty
Czym zajmuje się Chief Evangelist?
Rola Chief Evangelisty, według Jima, to pozycja, która:
- Wywodzi się z Doliny Krzemowej, zapoczątkowana przez firmy takie jak Apple
- Polega na angażowaniu społeczności wokół problemu rynkowego
- Koncentruje się na budowaniu autentycznych relacji z klientami
Jak sam Jim wyjaśnił:
„Nie uważam tego koniecznie za rolę marketingową. Nie chodzi o pozyskiwanie większej liczby osób na górze lejka. Chodzi o angażowanie ludzi w unikalny i autentyczny sposób.”
Kluczowe aspekty tej roli
Chief Evangelist:
- Promuje zasadę „problemy ponad produktami”
- Jest ucieleśnieniem zasad i etosu firmy
- Spędza większość czasu na rozmowach z klientami
- Przekazuje wiedzę z rynku do organizacji
- Mentoruje wewnętrznych ambasadorów marki
Porównanie metodologii: JTBD vs Mapping Experiences
Wspólne fundamenty
Podobieństwa między obiema metodologiami:
- Oba podejścia stawiają człowieka w centrum
- Koncentrują się na wzroście biznesu poprzez zrozumienie potrzeb
- Promują rozpoczynanie od doświadczenia, a następnie rozwijanie technologii
Fundamentalne różnice
1. Różnica perspektywy
- Mapping Experiences: analizuje interakcję osoby z organizacją
- JTBD: skupia się na zadaniach niezależnie od rozwiązań
„Mapping Experiences patrzy na doświadczenie przez pryzmat tego, jak jednostka wchodzi w interakcję z organizacją. (…) Jobs to be Done przyjmuje inną perspektywę, ponieważ mówi, że dla długoterminowej innowacji nie ma znaczenia, jaki masz produkt, marka, cena czy sposób wejścia na rynek.”
2. Różnica w jednostce analizy
- W Mapping Experiences to osoba
- W JTBD to zadanie do wykonania
3. Różnice w zastosowaniu
- JTBD: długoterminowe innowacje, odkrywanie nieoczywistych możliwości
- Mapping Experiences: usprawnianie istniejących rozwiązań
Jim podkreślił, że oba podejścia się uzupełniają:
„Nie są wzajemnie wykluczające, chociaż istnieje pewne nakładanie się. W rzeczywistości mówię o Jobs to be Done w mojej książce Mapping Experience i odwrotnie.”
JTBD w praktyce
Zastosowania strategiczne
JTBD na poziomie strategicznym pozwala na:
- Odkrywanie możliwości biznesowych przeoczonych przez konkurencję
- Identyfikację długoterminowych kierunków innowacji
- Zrozumienie rynku niezależnie od istniejących rozwiązań
Zastosowania operacyjne
W codziennej pracy JTBD pomaga przy:
- Spotkaniach zespołu i planowaniu sprintów
- Podejmowaniu decyzji projektowych
- Upraszczaniu złożonych problemów
Jim zwrócił uwagę na uniwersalność metody:
„Możesz być na spotkaniu zespołu czy planowaniu sprintu i rozmawiać o wymaganiach. Możesz zatrzymać się i zapytać: 'No dobra, ale jakie jest zadanie klienta do wykonania?’ Samo zadanie tego pytania to już stosowanie myślenia Jobs to be Done.”
Korzyści z wdrożenia JTBD
Główne zalety stosowania Jobs to be Done:
- Zapewnienie jasności i skupienia
- Uproszczenie procesu decyzyjnego
- Ograniczenie „szarej strefy” zmiennych
Jim zaobserwował, że JTBD często upraszcza podejmowanie decyzji:
„Myślę, że czasami komplikujemy decyzje dotyczące doświadczenia produktu bardziej, niż powinniśmy, a Jobs to be Done ułatwia to. Po prostu spójrz na zadania do wykonania tych klientów i podejmij decyzję.”
JTBD a tradycyjne persony
Dwa podejścia do rozumienia użytkowników
| Tradycyjne | JTBD |
|---|---|
| 1. Zidentyfikuj grupę docelową | 1. Zrozum zadanie do wykonania |
| 2. Stwórz persony | 2. Zidentyfikuj wykonawcę zadania |
| 3. Badaj ich potrzeby | 3. Opcjonalnie twórz persony |
Persony w kontekście JTBD
Jim wyjaśnił, że persony nie są złe, ale często tworzone są „z obowiązku”:
„Myślę, że persony są nadal bardzo przydatne, jeśli robisz je dobrze i jeśli jest na nie realna potrzeba. Myślę, że persony to jeden z tych typów produktów i artefaktów, które ludzie tworzą, ponieważ czują, że muszą.”
Praktyczny przykład z doświadczenia
Jim podzielił się ciekawym spostrzeżeniem:
„Pracowałem dla globalnej firmy i mieliśmy rynki w całej Europie. Mieliśmy różne persony w każdym kraju. Ale kiedy zaczynałeś patrzeć na wszystkie z nich, różnica w zachowaniu nie miała nic wspólnego z krajem, bo ktoś wypłacający pieniądze z banku we Francji ma to samo zadanie co ktoś w Niemczech.”
To pokazuje, że JTBD może pomóc odkryć prawidłowości, które przekraczają tradycyjne segmentacje rynku.
UX vs UI – fundamentalna różnica perspektywy
Strategiczna rola UX designera
UX design obejmuje:
- Myślenie strategiczne
- Zrozumienie podróży użytkownika
- Identyfikację niezaspokojonych potrzeb
- Analizę kontekstu klienta
Taktyczna rola UI designera
UI design koncentruje się na:
- Interfejsie
- Projektowaniu elementów wizualnych
- Implementacji rozwiązań
Problem łączenia tych ról
Jim zauważył niepokojący trend:
„Widzisz ten tytuł stanowiska, nie wiem, czy macie to w Brazylii, ale to UX/UI. Widzisz UX/UI i myślę sobie, że to dwie różne rzeczy. Prawdziwy UX designer zapyta: 'Jaka jest podróż? Jakie są niezaspokojone potrzeby? Jaki jest kontekst mojego klienta?’”
JTBD jako pomost między UX a UI
Według Jima, zrozumienie JTBD ułatwia pracę projektanta UI:
„Znajomość wszystkich tych rzeczy ułatwia pracę projektanta UI, ponieważ nie ma dobrych ani złych odpowiedzi. Siedzisz przed ekranem i umieszczasz na nim przyciski i tekst. Pytanie brzmi, na czym opierasz swoje decyzje, jeśli nie znasz kontekstu?”
Korzyści z JTBD dla projektantów UI:
- Przyspieszenie procesu projektowania
- Redukcja ryzyka błędnych założeń
- Pewność, że projektowane rozwiązanie odpowiada na realne potrzeby
Ryzyko pomijania dogłębnej analizy potrzeb
Konsekwencje braku analizy
Problemy, które mogą się pojawić:
- Problemy z użytecznością po wdrożeniu
- Zwiększone obciążenie działów wsparcia
- Niska adopcja produktu
- Zmarnowane zasoby na niewłaściwe rozwiązania
Jim ostrzegł przed ryzykiem:
„Ryzyko polega na tym, że wypuszczasz coś, co następnie powoduje problemy z użytecznością. Teraz twój dział wsparcia otrzymuje telefony lub jest to coś, co nie zostaje przyjęte. (…) Wykonanie tej bardziej strategicznej pracy pomaga uniknąć ryzyka później.”
JTBD w kontekście B2B
Kalbach podkreślił znaczenie głębokiego zrozumienia w złożonych środowiskach:
„Sytuacje B2B są zwykle dość złożone. Trzeba mieć wizję i jasność co do tego, co jest najważniejszą rzeczą, która pomoże w tym wszystkim.”
Fundament orientacji na klienta
Na pytanie, co stanie się, jeśli organizacja nie stosuje analizy doświadczeń czy JTBD, Jim odpowiedział jednoznacznie:
„Nie będziesz zorientowany na klienta, jeśli nie robisz tych rzeczy. To naprawdę fundament w stawianiu klienta na pierwszym miejscu.”
Podsumowanie
Podcast z Jimem Kalbachem pokazuje, że Jobs to be Done to nie tylko metodologia, ale fundamentalne podejście do projektowania, które koncentruje się na zrozumieniu prawdziwych potrzeb użytkowników przed rozpoczęciem pracy nad rozwiązaniem.
Kluczowe wnioski:
- JTBD daje jasność w podejmowaniu decyzji
- Zrozumienie podstawowych potrzeb powinno poprzedzać projektowanie
- Metoda ta sprawdza się zarówno na poziomie strategicznym, jak i operacyjnym
- JTBD pomaga zredukować złożoność i skupić się na tym, co naprawdę ważne dla użytkownika
Polecane książki:
- „Jobs to Be Done Playbook” – Jim Kalbach
- „Mapping Experiences” – Jim Kalbach
- „Designing Web Navigation” – Jim Kalbach
Artykuł powstał na podstawie podcastu „Good Morning Wax” z gościem Jimem Kalbachem. Jest to część serii, w której dzielę się najważniejszymi informacjami z interesujących podcastów, które warto zapamiętać.
Dodaj komentarz
Musisz się zalogować, aby móc dodać komentarz.