TL;DR:
- Strategia to umiejętność, którą można rozwijać podobnie jak język obcy – zdobywamy różne poziomy „płynności strategicznej”
- Bycie strategicznym to nie to samo co tworzenie strategii – możemy działać strategicznie nawet na poziomie operacyjnym
- Skuteczne myślenie strategiczne wymaga znajomości biznesu, użytkownika i kontekstu rynkowego
- Strategia firmy kaskaduje się w dół organizacji – od C-level, przez dyrektorów, po zespoły operacyjne
- Design ma kluczową rolę w implementacji strategii na poziomie produktowym
- Zdolność wpływania na strategię zależy od dojrzałości designu w organizacji i senioralności designera
- Dobry strateg projektowy łączy wiedzę o użytkowniku z celami biznesowymi i umie adaptować swoje narzędzia
Czym jest strategia designu według Viviane Anchieta?
W ostatnim odcinku Bom Dia UX miałem przyjemność posłuchać fascynującej rozmowy z Viviane Anchieta – ekspertką od service designu i strategii projektowej. Ta pogadanka to prawdziwa kopalnia wiedzy dla każdego, kto chce lepiej zrozumieć, czym właściwie jest strategiczne myślenie w designie i jak je skutecznie rozwijać.
Viviane przyszła do świata designu z nietypowej strony. Jej formalne wykształcenie to komunikacja społeczna, PR i reklama. Po zwolnieniu w ramach masowej redukcji zatrudnienia, zdecydowała się na sabbatical – czas dla siebie, rozwoju i podróży. To właśnie wtedy odkryła design thinking, który stopniowo doprowadził ją do service designu i strategii.
Strategia jako umiejętność, nie stanowisko
Jednym z najciekawszych punktów rozmowy była perspektywa Viviane na strategię jako umiejętność:
Kluczowe aspekty strategii jako umiejętności:
- Podobna do nauki języka obcego – wymaga praktyki i regularnego używania
- Występuje w różnych poziomach „płynności” zależnych od doświadczenia
- Można ją rozwijać niezależnie od pozycji w firmie
- Łączy się z innymi umiejętnościami: komunikacją, negocjacją, analizą danych
„Strategia jest umiejętnością, którą można rozwijać. To jak nauka języka obcego – masz różne poziomy płynności, które zależą od tego, ile praktykujesz i jakie masz doświadczenie.”
To podejście demokratyzuje strategię i pokazuje ją jako kompetencję, którą każdy designer może budować stopniowo.
Różnica między byciem strategicznym a tworzeniem strategii
W podcaście wyraźnie rozróżniono działanie strategiczne od definiowania samej strategii:
Bycie strategicznym (zachowanie strategiczne):
- Zadawanie właściwych pytań
- Patrzenie na szerszy kontekst poza bieżącym zadaniem
- Łączenie potrzeb użytkownika z celami biznesowymi
- Podejmowanie decyzji z myślą o długofalowych skutkach
Definiowanie strategii:
- Określanie kierunku rozwoju firmy/produktu
- Ustanawianie celów długoterminowych
- Zwykle domena wyższego managementu
- Zawiera element wizjonerski i kierunkowy
Buriti (jeden z prowadzących) słusznie zauważył, że samo wykonywanie badań użytkowników nie jest strategią – to taktyka, która służy realizacji strategii. Strategia to kierunek, w którym firma chce podążać, a nie konkretne działania, które podejmujemy.
Poziomy wpływu strategicznego
Z rozmowy wyłania się kilkupoziomowy model wpływu designerów na strategię:
1. Poziom podstawowy (produkt):
- Zrozumienie strategii produktu
- Dostosowanie projektów do tej strategii
- Zadawanie pytań o szerszy kontekst
- Zbieranie danych od użytkowników
2. Poziom średniozaawansowany (zespół/dział):
- Wpływanie na decyzje w zespole
- Przekładanie strategii produktu na doświadczenia użytkownika
- Pokazywanie związku między metrykami UX a celami biznesowymi
- Koordynacja działań z innymi zespołami
3. Poziom zaawansowany (firma):
- Uczestniczenie w definiowaniu szerszej strategii
- Wpływanie na kierunek całej organizacji
- Współpraca z C-level przy wizji firmowej
- Łączenie trendów rynkowych z możliwościami firmy
Viviane podkreśliła, że początkowo designerzy często muszą „wywalczyć sobie miejsce przy stole”:
„Nie zawsze jesteś zapraszany do udziału w tej dyskusji jako designer. To poprzez codzienną praktykę, obserwowanie badań, konkurencji i rynku oraz wnoszenie tych spostrzeżeń do dyskusji – tak budujesz relację zaufania.”
Strategia kaskaduje się przez organizację
Podcast ujawnił, jak strategia przepływa przez różne warstwy organizacji:
Przepływ strategii w organizacji:
- Definiowana na poziomie C-level, często z pomocą zewnętrznych konsultantów
- Zazwyczaj obejmuje plan pięcioletni z głównymi celami firmy
- Kaskadowana do poziomów dyrektorskich i kierowniczych (poziom taktyczny)
- Przekładana na cele roczne i kwartalne
- Dalej dzielona na zadania zespołów i produktów (poziom operacyjny)
„Strategia firmy jest definiowana na poziomie C-level. Są to oni, którzy ustalają, często nawet z pomocą konsultingu zewnętrznego. Ta strategia jest następnie komunikowana i kaskadowana, aby każdy rozumiał, jak przyczynia się do tego celu firmy.”
Design działa głównie na poziomie operacyjnym tego planu, ale ma kluczową rolę w jego realizacji poprzez tworzenie odpowiednich doświadczeń użytkownika.
Rola kontekstu i doświadczenia
Uczestnicy dyskusji zwrócili uwagę na istotne czynniki kontekstowe wpływające na strategiczne możliwości designera:
Czynniki wpływające na skuteczność strategiczną:
- Dojrzałość organizacji w obszarze designu
- Kultura firmy i jej otwartość na innowacje
- Poziom senioralności i doświadczenia designera
- Relacje z decydentami biznesowymi
- Zrozumienie rynku i branży przez designera
„To, ile możesz wpływać na strategię, zależy od kontekstu i kultury miejsca oraz twojej senioralności. Jeśli wciąż nie masz tyle płynności, musisz zacząć praktykować na poziomie produktu.”
Buriti dodał celną obserwację o podejściu wielu młodych designerów:
„Gdzie widzę wielu designerów frustrujących się i spalających swoją karierę, to gdy myślą, że muszą przychodzić i mówić biznesowi, jak ma działać. To czysta arogancja z naszej strony.”
Praktyczne podejście do budowania strategii
Viviane podzieliła się praktycznym przykładem strategicznego wpływu designu:
Case study z doświadczenia Viviane:
- Projekt nowego produktu z gotowym, złożonym zakresem od marketingu
- W pierwszym miesiącu badań odkrycie, że rozwiązanie jest zbyt skomplikowane
- Propozycja rozbicia na mniejsze części i skupienia na podstawowej wartości
- Dziewięć miesięcy przekonywania interesariuszy
- Ostateczne udowodnienie przez testy użyteczności, że pierwotna wersja była zbyt złożona
Przekonanie interesariuszy zajęło zespołowi prawie dziewięć miesięcy, ale ostatecznie udało się dowieść, że pierwotny plan był zbyt złożony dla użytkowników:
„Dopiero na dwa miesiące przed wdrożeniem udało nam się udowodnić poprzez testy, że pierwotna wersja była za skomplikowana i mogłaby zagrozić naszemu wdrożeniu.”
Ten przykład pokazuje, jak strategiczne myślenie projektowe może wpłynąć na sukces produktu, nawet jeśli wymaga to czasu i cierpliwości.
Narzędzia i zdolności strategicznego designera
Według dyskusji w podcaście, dobry strateg projektowy potrzebuje konkretnych umiejętności:
Kluczowe umiejętności strategicznego designera:
- Zadawanie właściwych pytań odkrywających kontekst i cele
- Rozumienie danych produktowych i biznesowych, nie tylko UX
- Analizowanie konkurencji i trendów rynkowych
- Dostosowywanie narzędzi projektowych do kontekstu organizacji
- Skuteczna komunikacja z interesariuszami biznesowymi
- Facylitacja dyskusji strategicznych
- Wizualizacja koncepcji złożonych dla lepszego zrozumienia
- Radzenie sobie z frustracją i odrzuceniem pomysłów
„Design ma tę zdolność: używać narzędzi projektowych do ułatwienia rozmowy, wizualizacji tych rzeczy, aby zespół wyszedł z paradygmatu problem-rozwiązanie i mógł spojrzeć na kontekst przed zrozumieniem, w którym kierunku chcemy iść.”
Wnioski na przyszłość
Podsumowując tę bogatą w wiedzę dyskusję, kluczowym przesłaniem jest to, że strategiczne myślenie w designie wymaga czasu, praktyki i systemowego podejścia.
Najważniejsze wnioski z podcastu:
- Strategia to umiejętność, którą każdy designer może rozwijać
- Budowanie wpływu strategicznego to proces, nie jednorazowe działanie
- Znajomość biznesu jest równie ważna jak znajomość użytkownika
- Design ma unikalną perspektywę łączącą biznes i użytkownika
- Wpływ strategiczny zaczyna się od małych kroków na poziomie produktu
- Budowanie zaufania jest kluczem do większego wpływu strategicznego
Jak trafnie zauważył Rodrigo: „To jest ruch zbiorowy budowania strategii, gdzie design musi dotrzeć, aby w jakiś sposób stymulować wizję strategiczną firmy.”
Źródła:
Artykuł ten jest częścią nowej serii, w której dzielę się najważniejszymi wnioskami z interesujących podcastów i rozmów o designie. Są to treści, do których warto wracać i czerpać z nich inspirację w codziennej pracy projektowej.