Co składa się na dobre projektowanie produktów – lekcje od VP Product Design Slack #EN37

TL;DR:

• Wzajemny szacunek – dobra współpraca między designem, produktem i inżynierią wymaga zrozumienia, że nikt nie może budować bez siebie nawzajem
• Świadomi designerzy zakochują się w problemie, nie w rozwiązaniu, i umieją balansować między strategią a wykonaniem
• Przeprojektowanie produktu powinno wynikać z realnych potrzeb biznesowych i użytkowników, a nie chęci odświeżenia interfejsu
• Zasady projektowe (jak „nie zmuszaj mnie do myślenia” czy „prototypuj ścieżkę”) pomagają podejmować decyzje i powinny być zakorzenione w kulturze firmy
• Empatia wobec użytkowników jest kluczowa, szczególnie przy zmianach w produktach używanych codziennie przez wiele godzin
• Designerzy potrzebują przestrzeni od product managerów, by wykorzystać swoje umiejętności i wnieść wartość do procesu

Podsumowanie podcastu

W kolejnym artykule z mojej serii, w której dzielę się najważniejszymi informacjami z interesujących podcastów. Zależy mi na wyłuskiwaniu wartościowych treści, do których będę mógł wracać w przyszłości – i mam nadzieję, że Ty również z nich skorzystasz.

Tym razem wybrałem rozmowę z Miguelem Fernandezem, VP Product Design w Slack, który w podcaście „The Product Experience” dzieli się spostrzeżeniami na temat projektowania produktów. Miguel odpowiadał za głośne przeprojektowanie interfejsu Slack, co daje mu unikalną perspektywę na zarządzanie zmianą w produktach używanych przez miliony osób.

Współpraca, która buduje świetne produkty

Miguel podkreśla fundamentalną zasadę: żaden zespół nie może tworzyć produktów w pojedynkę. Ani designerzy, ani produktowcy, ani programiści nie są w stanie zbudować czegokolwiek wartościowego w izolacji. Najlepsze zespoły produktowe rozumieją wartość poszczególnych funkcji i potrafią wspólnie dążyć do celu.

„Pierwsza rzecz to zrozumienie, że nie możemy niczego zbudować bez siebie nawzajem. Inżynierowie mogą zbudować produkty bez nas, ale wymaga to uznania wkładu każdej z funkcji i ich supermocy.”

Jak mówi Miguel, kluczowe wymiary efektywnej współpracy to:

1. Budowanie wspólnej wizji – upewnienie się, że wszyscy rozumieją, dlaczego realizujemy dany projekt
2. Jasne oczekiwania – każda funkcja ma inny styl pracy i napięcia w procesie, więc trzeba je omówić z wyprzedzeniem
3. Transparentność – ludzie nie będą wiedzieć tego, czego nie wiedzą; otwartość buduje krytyczne myślenie
4. Wspólna odpowiedzialność – unikanie wskazywania palcem: „produktowcy powiedzieli to”, „designerzy zrobili tamto”
5. Zdrowa dyskusja połączona z dobrą zabawą – znak rozpoznawczy wysokowydajnych zespołów

Jak rozpoznać świetnego designera?

Zapytany o to, jak ocenia designerów, Miguel zwrócił uwagę na kilka kluczowych cech. Przede wszystkim zauważył, że istnieją różne typy designerów – niektórzy świetnie opowiadają historię, inni są znakomitymi facylitatorami, a jeszcze inni wyróżniają się w projektowaniu interakcji, designie wizualnym czy programowaniu.

Niezależnie od specjalizacji, wybitni designerzy:

• Zakochują się w problemie, nie w rozwiązaniu – potrafią zdystansować się od swojej pracy i zrozumieć, że tworzą ją dla użytkownika
• Balansują między strategią a wykonaniem – poświęcają uwagę zarówno dużym rzeczom, jak i szczegółom
• Są pokorni i samokrytyczni – nawet gdy wykonują świetną pracę, czują że mogliby zrobić to lepiej
• Działają, nie tylko rozmawiają – dążą do postępu i realizacji
• Współpracują – rozumieją, że design to sport zespołowy i wszyscy w procesie są w pewnym sensie designerami

Czy potrzebujesz designera w każdym zespole?

W idealnym świecie każdy zespół produktowy miałby dedykowanego designera. Jednak Miguel ma na to realistyczne spojrzenie:

„To zależy od momentu, w którym znajduje się firma i zespół. Oczywiście korzystne byłoby zatrudnienie designera jak najwcześniej, ale musimy rozumieć, że są pewne cykle w firmach, kiedy design może nie wnosić tak wiele wartości, jak mógłby.”

Decyzja powinna być oparta na:

• Dojrzałości designu w organizacji
• Naturze produktu – czy wymaga intensywnej interakcji z użytkownikiem
• Potencjalnym zwrocie z inwestycji biznesowej

Miguel wspomina zasadę Slack: „prototypuj ścieżkę” – czasem lepiej najpierw zbudować prototyp, aby zorientować się, czy pomysł jest wart realizacji, zanim zaangażujesz designera do dopracowania szczegółów.

Lekcje z przeprojektowania Slack

Jednym z najbardziej interesujących wątków rozmowy były doświadczenia z przeprojektowania interfejsu Slack. Miguel przyznaje szczerze:

„Wszystkie duże zmiany wiążą się z pewnym cierpieniem.”

Motywacją do przeprojektowania było to, że Slack wyszedł poza bycie tylko aplikacją do przesyłania wiadomości. Zespół chciał stworzyć bardziej skoncentrowany interfejs, rozumiejąc że użytkownicy zmagają się z licznymi powiadomieniami i rozproszeniem uwagi.

Przy wprowadzaniu zmian zespół Slack:

1. Testował zmiany wewnętrznie, a następnie z pilotażowymi klientami reprezentującymi różne archetypy firm
2. Skupił się na potrzebie użytkownika – walce z rozproszeniem uwagi
3. Wprowadził nową warstwę nawigacji, która nie istniała wcześniej

Jedną z głównych lekcji było to, że czasami ważne przypadki użycia umykają nawet przy dokładnych testach. Na przykład, po przeprojektowaniu, zespół otrzymał głośne skargi dotyczące przełącznika między obszarami roboczymi (workspace switcher), który został schowany głębiej w interfejsie.

„Szybko zdaliśmy sobie sprawę, że to bardzo ważny przypadek użycia i nie było w porządku schować go pod dodatkowym kliknięciem. Musieliśmy szybko działać i stworzyć inną wersję.”

Miguel przyznaje, że czasami założenia projektowe (prostszy interfejs = lepszy) muszą ustąpić rzeczywistym przepływom pracy użytkowników.

Zasady projektowania w Slack

Slack korzysta z zestawu zasad produktowych, które pomagają zespołom podejmować decyzje. Miguel wymienia niektóre z nich:

1. „Nie zmuszaj mnie do myślenia” – użytkownicy nie powinni zatrzymywać się w interfejsie, by zastanawiać się, co muszą zrobić
2. „Bądź dobrym gospodarzem” – zrozum, co użytkownik próbuje osiągnąć i zrób wszystko, by mu w tym pomóc
3. „Nie wymyślaj koła na nowo” – korzystaj z istniejących modeli mentalnych, które już funkcjonują
4. „Prototypuj ścieżkę” – szybko testuj pomysły, zanim zaangażujesz się w pełne rozwiązanie

Co ciekawe, w Slack zasady te są żywym elementem kultury organizacyjnej. Zespół ma nawet reaktywne emoji dla każdej z tych zasad, używane w dyskusjach w Slack. Podczas przeglądów projektu (design crits) zasady są przywoływane jako rama do zadawania pytań: „Czy byłeś najlepszym gospodarzem, jakiego możesz być, projektując to?”

Ewolucja roli designera

Miguel zauważa, że oczekiwania wobec designerów znacznie się zmieniły na przestrzeni lat. Kiedyś role były wyraźnie podzielone – UX, UI, grafika – a proces był sekwencyjny. Dziś oczekuje się, że product designerzy będą wszechstronni.

„Dzisiaj musisz znać trochę animacji, trochę kodowania, jeśli to możliwe. Musisz stać się najlepszym koderem? Może niekoniecznie, są narzędzia do tego.”

Jednak Miguel przypomina, że musimy być realistami – nie każdy designer może być mistrzem we wszystkim. Przy budowaniu zespołu designerskiego warto mieć kilku wszechstronnych designerów, ale także specjalistów w konkretnych dziedzinach, np. designie wizualnym czy typografii.

Równocześnie standardy projektowania znacząco wzrosły. Użytkownicy przyzwyczaili się do pięknych, intuicyjnych interfejsów na swoich telefonach i oczekują takiego samego poziomu w produktach biznesowych.

Co mogą zrobić product managerzy?

Na pytanie, co produktowcy mogliby robić lepiej we współpracy z designerami, Miguel odpowiada:

„Czasami product managerowie chcą rzeczy w określony sposób. Widzą linię prostą do końcowego rezultatu, więc przychodzą do designera i mówią: 'po prostu zrób to’.”

Miguel zauważa, że rola product managera jest jedną z najtrudniejszych w zespole produktowym – muszą zarządzać oczekiwaniami zarówno ze strony kierownictwa, jak i klientów. Jednak kluczem do maksymalizacji wkładu designera jest:

1. Tworzenie przestrzeni dla designerów do proponowania rozwiązań
2. Dawanie problemu, a nie gotowego rozwiązania
3. Równoważenie terminów z potrzebą eksploracji designu
4. Traktowanie portfolio produktowego jak zbioru różnych zakładów – niektóre wymagają głębszych badań designu

Praktyczne wnioski

Z mojego doświadczenia, rozmowa z Miguelem Fernandezem podkreśla kilka kluczowych lekcji dla każdego, kto pracuje nad produktami cyfrowymi:

1. Szanuj inne funkcje – każda rola w zespole produktowym ma swoją supermoc i perspektywę
2. Buduj transparentność – zachęcaj różne role do uczestnictwa w procesach, które tradycyjnie są zamknięte (np. zapraszaj produktowców i inżynierów na sesje krytyki designu)
3. Testuj zmiany w wielu kręgach, ale bądź przygotowany, że niektóre problemy ujawnią się dopiero po pełnym wdrożeniu
4. Opracuj zasady projektowe specyficzne dla twojego produktu i używaj ich aktywnie w codziennych rozmowach
5. Pamiętaj o empatii wobec użytkowników – szczególnie przy zmianach w produktach używanych codziennie

Źródła

• Podcast „The Product Experience” – rozmowa z Miguelem Fernandezem, VP Product Design w Slack